Józef Kapłan (1913–11.09.1942)

działacz ruchu oporu, członek i współzałożyciel Żydowskiej Organizacji Bojowej (ŻOB) oraz Bloku Antyfaszystowskiego, współpracownik Oneg Szabat, kierownik Ha-Szomer Ha-Cair

Urodził się w Kaliszu. W 1926 r. wstąpił do Ha-Szomer ha-Cair, młodzieżowej organizacji syjonistycznej o charakterze skautowym. W krótkim czasie został instruktorem kaliskiej komórki, następnie wybrano go do kierownictwa okręgowego. Wraz z Cwi Brandesem założył kibuc w Żarkach. Odbył służbę w Wojsku Polskim, po której wszedł w skład dyrekcji Ha-Szomer ha-Cair.

Wybuch II wojny światowej zastał go w Warszawie, skąd ruszył na wschód. We wrześniu i październiku 1939 r. działał w akcji przerzucania członków Ha-Szomer ha-Cair do Wilna. Do stolicy wrócił w lutym 1940 r. na polecenie kierownictwa. W getcie zajmował się redagowaniem konspiracyjnej prasy oraz organizowaniem współpracy między komórkami Ha-Szomer ha-Cair podróżował do różnych miejscowości w celu umacniania struktur organizacji. Podczas tych wyjazdów prowadził dziennik opisujący życie Żydów pod okupacją niemiecką w różnych miastach Polski. Niestety, jego dzieło zaginęło podczas Wielkiej Akcji w getcie warszawskim.

W 1942 r. razem z Szmuelem Bresławem zostali zaproszeni do grupy Oneg Szabat, z którą Kapłan współpracował do samego końca. W marcu tego samego roku współtworzył Blok Antyfaszystowski. 28 lipca znalazł się w grupie osób, które zawiązały Żydowską Organizację Bojową (ŻOB). Razem z Tosią Altman organizował grupy młodzieżowe. W trakcie tzw. Wielkiej Akcji pracował przy ul. Gęsiej 30 w szopie OBW (Ostdeutsche Bautichlerei Werkstette zwany też „szopem stolarskim”), gdzie stemplował fałszywe legitymacje zatrudnienia swoim towarzyszom, pomagając im w ten sposób uniknąć deportacji.

Niestety nie doczekał wybuchu powstania w getcie warszawskim, którego był jednym z inicjatorów. 3 września 1942 r. został zaaresztowany przez gestapo, osadzony na Pawiaku i skazany na karę śmierci, którą przeprowadzono 11 września w bramie kamienicy przy ul. Dzikiej.