Żegnamy Pawła Śpiewaka

Żegnamy Pawła Śpiewaka – socjologa i historyka idei, publicystę, profesora nadzwyczajnego Uniwersytetu Warszawskiego i byłego dyrektora Żydowskiego Instytutu Historycznego (2011–2020). Odszedł wczoraj w wieku 71 lat.

Do jego zainteresowań badawczych należała socjologia ogólna, socjologia polityki, historia myśli i filozofia społeczna oraz polityczna. Zajmował się zachodnią teorią polityki, myśli liberalnej i konserwatywnej. Badał również historię przemian politycznych i społecznych w Polsce i Europie Środkowej.

Nie poprzestawał w życiu na teorii, lecz aktywnie przekuwał słowa w czyny, za dowód czego może posłużyć jego działalność polityczna. Podczas wydarzeń sierpniowych 1980 roku był sygnatariuszem apelu 64 naukowców, literatów i publicystów o podjęcie dialogu ze strajkującymi robotnikami, po czym wstąpił do NSZZ „Solidarność”. Po upadku realnego socjalizmu w Polsce, w 2005 roku uzyskał mandat posła na Sejm V kadencji w okręgu warszawskim, kandydując jako bezpartyjny z listy Platformy Obywatelskiej.

Profesor Śpiewak zasłynął jako uważny obserwator i recenzent życia społecznego. Już w 1979 roku był współzałożycielem podziemnego kwartalnika „Res Publica”, do końca życia zostając członkiem redakcji. Współpracował z licznymi tytułami, takimi jak „Wprost”, „Życie Warszawy”, „Gazeta Wyborcza”, „Rzeczpospolita” czy „Kultura Liberalna”. Był również redaktorem „Przeglądu Politycznego” i współtworzył rubrykę „Czytania” w „Tygodniku Powszechnym”. Jego ostatni artykuł ukazał się w bieżącym numerze „Polityki”.

Spośród licznych publikacji najważniejszą pozostaje Midrasze. Księga nad księgami – efekt wieloletnich prac nad literaturą biblijną, za którą otrzymał nominację do Nagrody Literackiej Nike w 2005 roku. Ponadto w 2013 roku został laureatem Nagrody im. księdza Józefa Tischnera w kategorii „pisarstwo religijne lub filozoficzne” za całokształt twórczości. Do sierpnia 2020 roku był członkiem Stowarzyszenia Pisarzy Polskich.

Profesor Paweł Śpiewak działał na rzecz polsko-żydowskiego pojednania oraz ochrony dziedzictwa polskich Żydów. Był orędownikiem idei stworzenia Muzeum Getta Warszawskiego w dawnym Szpitalu Dziecięcym Bersohnów i Baumanów. W siedzibie MGW znajdzie się pamiątkowa tablica poświęcona jego osobie.

Niech jego pamięć będzie błogosławieństwem.