Smak gettowego życia 12. Kawiarnia „L’Ourse” – Leszno 58

Kawiarnia „L’Ourse” – Leszno 58

Wśród gettowych kawiarni za jedną z najładniejszych uznawana była kawiarnia „L’Ourse”, mieszcząca się przy ulicy Leszno 58, w tym samym budynku, w którym przed wojną, już od 1903 roku, funkcjonowało stołeczne Pogotowie Ratunkowe działające pod auspicjami Towarzystwa Doraźnej Pomocy Lekarskiej. „L’Ourse” przyciągała klientów z kilku powodów, przede wszystkim ze względu na swoją przestronność, dogodne położenie w centralnej części getta oraz fakt, że była uczęszczana przez względnie „lepszą” klientelę. Stanisław Różycki opisał to miejsce i panującą w nim atmosferę w następujący sposób: „Gdy wchodzi się po raz pierwszy do środka, istotnie odnosi się wrażenie, że to przed wojną. Poza opaskami na ramionach nie ma żadnych śladów wojny, niewoli, getta. Twarze wcale nie są wymizerowane, wprost przeciwnie, normalne, dobrze odżywione” (Stanisław Różycki, Obrazy getta, [w:] Archiwum Ringelbluma. Getto warszawskie, t. V, Warszawa 2011, s. 69).

Jest to dla niego zaskakujące, ponieważ widok klientów kawiarni zasadniczo różni się od obrazu ludzi przebywających na ulicach getta. Pisze o klientach „L’Ourse” następująco: „Gdy siadam w samym środku największej sali, otoczony zewsząd przepełnionymi stolikami, zaczynam się coraz dokładniej orientować w rodzaju publiczności. Jest ona mieszana, przeważnie bogatsza, ale nie jednomiernie. Widać właścicieli sklepów spożywczych, policjantów, trochę lekarzy, dużo młodzieży, burżuazja, może nie zajmująca się interesami, ale żyjąca z kapitałów. Ale to jest pewne, że znakomita większość to ludzie stosunkowo bogaci, dobrze odżywieni. Wielu zjada po dwa, trzy ciastka, tu i ówdzie widać na stole jabłko, kanapkę z szynką, jakiś napój alkoholowy” (Ibidem, s. 70). Różycki, którego celem jest napisanie jak najbardziej rzetelnego tekstu, stara się zebrać jak najwięcej informacji o bywalcach kawiarni: „Dowiaduję się, że są goście, którzy codziennie przychodzą, wypijają kawę, posiedzą w milczeniu, smutku, czy obojętności. Kim oni są, nie wiedzą kelnerki, ale o niektórych poinformowały się, ze to właśnie bogaci, bardzo bogaci spekulanci” (Ibidem, s. 71).

Bywalcy kawiarni przy Lesznie 58 z pewnością nie odzwierciedlali w pełni przekroju społecznego mieszkańców getta warszawskiego. Ci, których było stać choćby na szklankę kawiarnianej herbaty, czy innego napoju, podawanego w jednym z gettowych punktów gastronomicznych, stanowili nie aż tak wielki procent całej populacji warszawskich Żydów. Ich obecność i nierzadko dość ostentacyjne zachowanie w wielu wypadkach wzbudzało niechęć lub krytykę pozostałych mieszkańców getta. Tym bardziej, że w stołecznej dzielnicy zamkniętej funkcjonowały również lokale o dość podejrzanej proweniencji i sławie. Jednym z nich, o czym również pisał jeden z mieszkańców getta, był Hotel Britannia, w którym działał między innymi gettowy dancing. Czytamy o nim, ze jest to: „kwatera główna <<Trzynastki>>, fordanserki w wieczorowych sukniach, służba, orkiestra, stoliki, kolacyjki z alkoholem, snujący się dym papierosów, cygar. Mężczyźni, nie tylko trzynastkowicze, są też ich goście z drugiej strony, Niemcy i Polacy. Orkiestra gra, taniec, śmiech, zabawa…” (Archiwum ŻIH, sygn. 302/129). Opis ten, całkiem nieprzystający do powszechnego wyobrażenia o getcie, zbudowanego w dużej mierze na podstawie znanych ulicznych zdjęć przedstawiających umierających (lub już zmarłych…) z głodu ludzi, z jednej strony zastanawia i może nawet bulwersuje, z drugiej zaś jest dowodem na to, że nawet w piekle można było znaleźć miejsca, gdzie rozbrzmiewał śmiech i grała muzyka. Jednakże miejsca te nie były dostępne dla wszystkich.