Nie budujemy historii od nowa

Podpisana dziś w Centrum Edukacyjnym IPN im. Janusza Kurtyki przy ul. Marszałkowskiej 21/25, umowa o współpracy między Muzeum Getta Warszawskiego a Instytutem Pamięci Narodowej-Komisją Ścigania Zbrodni przeciwko Narodowi Polskiemu, jest już piątym z kolei porozumieniem o kooperacji. Wcześniej MGW podpisało je z Muzeum Treblinka, Muzeum Powstania Warszawskiego, Towarzystwem Społeczno-Kulturalnym Żydów w Polsce i Muzeum na Majdanku.

Współpraca pomiędzy Muzeum Getta Warszawskiego będzie się odbywać na płaszczyźnie edukacyjnej, wystawienniczej, naukowej oraz informacyjnej.

– Zależy nam na współpracy, która pomoże w wypełnianiu misji: upamiętniania historii, edukacji, we wspólnych badaniach naukowych – powiedział dyrektor Albert Stankowski. – Muzeum Getta Warszawskiego to nowa instytucja, ale nie budujemy historii od nowa. Dlatego to współdziałanie z różnymi instytucjami jest dla nas tak bardzo ważne. Dziś podczas konferencji zobaczyliśmy wstrząsające i poruszające ujęcia okupowanego miasta, podzielonego murem, który odizolował społeczność żyjącą od wieków w jednej przestrzeni. Naszym wspólnym zadaniem jest zachowanie tej pamięci ku przestrodze przyszłych pokoleń. Zadaniem wystawy stałej Muzeum Getta Warszawskiego będzie prawdziwe, czyli oparte na zgromadzonych faktach przedstawienie codzienności ludzi w nieludzkich czasach. Będziemy starali się zgromadzić jak najwięcej oryginalnych eksponatów i dokumentów.

Raport Jürgena Stroopa jest urzędowym sprawozdaniem z niemieckiej akcji tłumienia powstania w warszawskim getcie – największej wydzielonej, zamkniętej dzielnicy mieszkaniowej dla Żydów w okupowanej Europie – oraz jego likwidacji wiosną 1943 roku. Jego część fotograficzna zawiera ujęcia już na stałe wpisane w świadomość ludzi na całym świecie i jednoznacznie kojarzone z Holokaustem. Przygotowany dla Heinricha Himmlera raport powstał w maju 1943 r. Stanowi jedno z najważniejszych źródeł dokumentujących eksterminację polskich Żydów podczas II wojny światowej na terenie okupowanej Polski. Naszemu krajowi przekazała go w 1948 r. aliancka Prokuratura do spraw Zbrodni Wojennych a jego depozytariuszem jest Instytut Pamięci Narodowej w Warszawie. W 2017 r. dokument został wpisany na listę UNESCO Pamięć Świata.

– Zaprezentowany dziś Raport Stroopa jest jednym z najważniejszych źródeł dokumentujących eksterminację polskich Żydów podczas II wojny światowej na terenie okupowanej Polski – dodał dyrektor Stankowski. – Jako historyk i muzealnik zdaję sobie sprawę z technicznych ograniczeń związanych z zachowaniem wszelkich zasad ostrożności przy prezentacji tego typu eksponatów, jednocześnie wiem, że w magazynach nie będą tak nośnym świadectwem, że w miarę możliwości technicznych powinny być udostępniane. I Muzeum Getta Warszawskiego dołoży wszelkich starań aby takie warunki zapewnić. Bardzo nam zależy aby Raport Stroopa był udostępniany na wystawie stałej Muzeum Getta Warszawskiego. 76 lat temu, ci, którzy przetrwali Wielką Akcję Likwidacyjną, szykowali się do bezprecedensowego zrywu, wiedząc, że walczą o godną śmierć. Marek Edelman tuż po wojnie pisał tak: „Trzeba było, żeby ogół zrozumiał. Trzeba było tym wszystkim zbitym i zgnębionym ludziom powiedzieć, trzeba było im pokazać, że przecież mimo wszystko i wbrew wszystkiemu jesteśmy jeszcze zdolni do tego, żeby podnieść głowę”. A naszym zadaniem jest opowiadanie o tych strasznych czasach tak, aby nigdy więcej się nie powtórzyły.

Konferencja stała się również okazją do zaprezentowania materiału filmowego, zawierającego sceny z ulic okupowanej Warszawy – unikatowe obrazy getta warszawskiego filmowanego z zewnątrz. W filmie widzimy ulicę Chłodną, grupy maszerujących ulicą Żydów, ruch liczny obserwowany zza drutu kolczastego, wchodzącą do getta grupę dzieci z opiekunami.

Zbliżają się uroczystości upamiętniających 76. rocznicę Wybuchu Powstania w Getcie Warszawskim. Główne uroczystości rozpoczną się 19 kwietnia o godz. 12 przed Pomnikiem Bohaterów Getta. Stamtąd ruszy Marsz Szlakiem Pamięci Powstańców. Powstanie w warszawskim getcie (19 IV – 16 V 1943 r.) było wyrazem determinacji ludności żydowskiej, która pomimo braku jakiejkolwiek nadziei na powodzenie buntu, wystąpiła zbrojnie przeciw swym oprawcom walcząc o zachowanie dumy oraz poczucia godności.

Opr. Anna Kilian