„Bohaterki drugiego planu” | Spotkanie autorskie z Ewą Małkowską-Bieniek

„Bohaterki drugiego planu” to opowieść o wrażliwych, dzielnych i zaradnych kobietach, które potrafiły podejmować wyzwania losu. To książka dla miłośników historii, jednak nie tej z pierwszych stron dzienników, a z periodyków traktujących o życiu społecznym i duchowym. Odkrywa wiele zapomnianych w okresie PRL-u faktów i wydarzeń, przypomina osoby skazane na niebyt przez powojenną rzeczywistość.

Dlaczego bohaterki drugiego planu? Bo zgodnie z kanonem wychowania i tradycją społeczną żyły życiem innych, pozostawały w tle.

Buchholtz:

• Janinka Bloch – wnuczka jednego z najbogatszych przedsiębiorców w imperium rosyjskim i działacza pacyfistycznego, której ojciec przetraciwszy majątek uciekł z kraju, a matka znalazła pocieszenie w ramionach poczytnego pisarza, szwagra męża.
• Janina Blochówna – obracająca się w kręgu neoromantyków i syndykalistów, samotnie przedzierająca się przez kordon, aby poinformować działaczy niepodległościowych w Warszawie o powstaniu rządu narodowego i legionów.
• Janina Buchholtzowa – żona, matka, tłumaczka (znała 11 języków), słuchaczka Wolnej Wszechnicy Wiedzy Duchowej w Szwajcarii, współtwórczyni Warszawskiego Koła Antropozofów, działaczka kulturalna i oświatowa, filozofka.
• Janina Bukolska – organizatorka dokumentów tożsamości i mieszkań dla uciekinierów z getta, działaczka Żegoty.

Auerbach:

• Mała Ruchcia – wiejska Żydówka z polskich Kresów żyjąca w rytmie przyrody i świąt żydowskich.
• Rachela „lwowska” – studentka filozofii, działaczka społeczno – kulturalna, powiernica pisarek i artystów, inicjatorka pisma promującego kulturę żydowską, tłumaczka, żona neoromantycznego poety.
• Rachela „warszawska” – muza, kochanka, sprzątaczka i sekretarka najsłynniejszego żydowskiego poety, dziennikarka, korektorka, tłumaczka, inicjatorka kolejnego jidyszowego pisma, współtwórczyni życia kulturalnego żydowskiej Warszawy (Warsze).
• Rachela Auerbach – organizatorka i kierowniczka kuchni żywiącej inteligencję i najbiedniejszych w getcie, opiekunka „zagubionych w rzeczywistości” twórców, współtwórczyni Archiwum Ringelbluma, tęskniąca za „dwojgiem męskich ramion”.
• Aniela Dobrucka – uciekinierka z getta, współorganizatorka życia po stronie aryjskiej innym uciekinierom.

Berman:

• Basia (Batja) Temkin – Bermanowa jest patronką trzeciej części. Pozostaje w cieniu zarówno głównych bohaterek jak i męża, znanego działacza ŻKN oraz Żegoty, ale to właśnie ona poznaje ze sobą Buchholtzową i Auerbach. Dzięki jej pamiętnikom możliwe było odtworzenie funkcjonowania sztabu przy Miodowej 11.

Ewa Małkowska-Bieniek – ukończyła historię sztuki na Uniwersytecie Warszawskim i studia podyplomowe zorganizowane przez Instytut Stosowanych Nauk Społecznych UW oraz Instytut Filozofii i Socjologii PAN. Powstanie jej powieści „Bohaterki drugiego planu” ma swoją genezę w tropieniu śladów wieloetniczności Warszawy i pierwszej publikacji „Synagoga na Tłomackiem” (PWN 1991). Zaczęła śledzić losy ludzi żyjących w zadziwiającym konglomeracie kulturowo-społecznym, jakim były ziemie polskie w Imperium Rosyjskim. O dziejach niektórych z nich opowiedziała na łamach publikacji „Żydzi polscy. Historie niezwykłe” (Demart 2010). Współtworzyła wówczas wystawę stałą w MHŻP Polin. W związku z tą pracą opublikowała kilka artykułów, m.in. „MHŻP jako przykład muzeum narracyjnego” (Kultura i Turystyka 2009); „Opowieść o Przymierzu i czasach ostatecznych…” (BHS 2/2013); „Obywatel wyznania mojżeszowego i jego otoczenie na fotografiach Tadeusza Przypkowskiego” (współautorka, Dagerotyp 2016 ); „Od Księgi Blasku do O-świecenia, czyli postawa filozoficzna Salomona Majmona…” (Światło w dziejach człowieka, sztuce, religii, nauce i technice 2017). Była kuratorką „Warszawa, Warsze” – pierwszej wystawy czasowej w muzeum Polin, która stała się lokomotywą działań uświadamiających obecność języka jidysz w przedwojennej Polsce.